Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

(ΕΜΠ). Ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, στο οποίο διδάσκονται θετικές και πρακτικές επιστήμες καθώς και καλές τέχνες (η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών είναι ανεξάρτητο ίδρυμα). Αποτελεί οργανισμό δημοσίου δικαίου και υπάγεται στην άμεση εποπτεία του υπουργείου Παιδείας. Όργανα της κεντρικής διοίκησης του ΕΜΠ είναι η σύγκλητος, το πρυτανικό συμβούλιο, η τριμελής πρυτανεία, η επιτροπή ασύλου και οι συγκλητικές επιτροπές. Το 1836 ιδρύθηκε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος το Βασιλικό Σχολείο των Τεχνών, ως δημοτικό σχολείο τεχνικής εκπαίδευσης. Το τεχνικό εκείνο σχολείο αρχικά λειτουργούσε μόνο Κυριακές και εορτές-αργίες, προσφέροντας μαθήματα σε τεχνίτες. Γρήγορα έγινε γνωστό ως πολυτεχνείο. Έτσι, με την ίδρυση της πρώτης σχολής τεχνικής εκπαίδευσης έγινε ένα αποφασιστικό βήμα για τη διαμόρφωση του τεχνικού και τεχνολογικού μέλλοντος της χώρας. Το 1843 το Σχολείο των Τεχνών χωρίστηκε σε τρία τμήματα: στο σχολείο των Κυριακών και εορτών, στο οποίο φοιτούσαν επαγγελματίες τεχνίτες με σκοπό να βελτιώσουν την τεχνική και τις γνώσεις τους, στο καθημερινό σχολείο, όπου εκπαιδεύονταν συστηματικά όσοι προορίζονταν για τις βιομηχανικές τέχνες, και στο ανώτερο σχολείο, στο οποίο διδάσκονταν καθημερινά οι ωραίες τέχνες, δηλαδή οι καλές τέχνες. Τότε το Σχολείο των Τεχνών ονομάστηκε Σχολή των Βιομηχανικών και Ωραίων Τεχνών. Δεύτερη αναδιοργάνωση πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο 1862-64. Η σχολήέγινε πολυτεχνείο με εισαγωγή περισσότερων τεχνικών μαθημάτων. Η τάση αυτή συνεχίστηκε και κατά την περίοδο 1864-73. Η ανάπτυξη και η εξέλιξη της σχολής σε ίδρυμα ανώτατης εκπαίδευσης, το οποίο αρχικά εγκαταστάθηκε στα περίχωρα της πρωτεύουσας, υπήρξαν απόλυτα συνυφασμένες με τις αυξανόμενες ανάγκες για την κατάρτιση των μηχανικών και των τεχνικών. Όμως η χωρητικότητα των εγκαταστάσεων δεν επέτρεπε τη σωστή εξυπηρέτηση των εκπαιδευτικών σκοπών που είχε προγραμματίσει η σχολή. Γι’ αυτό τελικά το 1873 εγκαταστάθηκε σε συγκρότημα κτιρίων στο κέντρο της πρωτεύουσας, στα μισοτελειωμένα κτίρια της οδού Πατησίων, και ονομάστηκε Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο προς τιμήν των μεγάλων ευεργετών Γ. Αβέρωφ, Ν. Στουρνάρη, Ε. Τοσίτσα, οι οποίοι κατάγονταν από το Μέτσοβο. Το 1887 ιδρύθηκαν στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο τρεις σχολές τετραετούς φοίτησης. Το έως τότε Σχολείο Τεχνών προήχθη σε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα για δομικούς μηχανικούς, αρχιτέκτονες μηχανικούς και μηχανολόγους μηχανικούς. Η λειτουργία των σχολών συνεχίστηκε έως το 1914, οπότε το ίδρυμα υπήχθη στο υπουργείο Δημοσίων Έργων και καθιερώθηκε οριστικά ως Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Η τελευταία ριζική μεταρρύθμιση στην οργάνωση και διοίκηση του ιδρύματος έγινε το 1917 με ειδικό νόμο, που έδωσε στο Πολυτεχνείο τη σημερινή του μορφή, περιλαμβάνοντας τότε τις ανώτατες σχολές πολιτικών μηχανικών, μηχανολόγων-ηλεκτρολόγων, χημικών μηχανικών, τοπογράφων μηχανικών και αρχιτεκτόνων μηχανικών. Οι πρώτες αυτές σχολές συμπληρώθηκαν αργότερα από τη σχολή μεταλλειολόγων μηχανικών και διαχωρίστηκε η σχολή μηχανολόγων-ηλεκτρολόγων στις σχολές μηχανολόγων-μηχανικών και ηλεκτρολόγων-μηχανικών και μηχανικών υπολογιστών, και ναυπηγών μηχανολόγων μηχανικών. Στο ΕΜΠ λειτουργούν εννιά σχολές, οι οποίες υποδιαιρούνται σε 42 τομείς, που παρέχουν τα αντίστοιχα διπλώματα στους φοιτητές: Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών, Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών, Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών, Σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών, Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών. Κατά τη διάρκεια της απριλιανής δικτατορίας οι σπουδαστές του ΕΜΠ ανέπτυξαν έντονη αντιδικτατορική δράση, αποκορύφωμα της οποίας ήταν η κατάληψη του ιδρύματος στις 15 Νοεμβρίου 1973. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε εντυπωσιακές αντιδικτατορικές κινητοποιήσεις των φοιτητών και του λαού της Αθήνας, τόσο γύρω από τον χώρο του ΕΜΠ όσο και σε άλλα σημεία της πρωτεύουσας. Τελικά, η κυβέρνηση της δικτατορίας, για να προλάβει μεγαλύτερης έκτασης γεγονότα, διέταξε την αστυνομία και τις δυνάμεις τεθωρακισμένων του στρατού να αντιμετωπίσουν δυναμικά τις εναντίον της εκδηλώσεις. Τη νύχτα της 17ης προς τη 18η Νοεμβρίου, ένα τεθωρακισμένο άρμα παραβίασε την κεντρική πύλη του ιδρύματος και μπήκε στον περίβολο, διευκολύνοντας έτσι την είσοδο των αστυνομικών. Ο θλιβερός απολογισμός της δυναμικής καταστολής της εξέγερσης του ΕΜΠ ήταν αρκετοί νεκροί και πολλοί τραυματίες. Τα γεγονότα όμως του ΕΜΠ, καθώς και εκείνα της Κύπρου που επακολούθησαν, σε συνδυασμό με την αντίδραση του ελληνικού λαού, οδήγησαν στην κατάρρευση του δικτατορικού καθεστώτος (23 Ιουλίου 1974) και στην αποκατάσταση του κοινοβουλευτισμού. Η 17η Νοεμβρίου καθιερώθηκε ως επέτειος και εορτάζεται κάθε χρόνο με λαϊκή πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία. Ένα λουλούδι καταθέτουν τα παιδιά στη μνήμη των νεκρών της εξέγερσης του Πολυτεχνείου που έγινε τον Νοέμβριο του 1973 κατά της δικτατορίας (φωτ. ΑΠΕ). Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο εγκαταστάθηκε στο κτίριο της οδού Πατησίων το 1873 (φωτ. ΑΠΕ).